تفخیم و ترقیق
تفخیم در درشت و پرحجم ادا نمودن و ترقیق یعنی نازک و کم حجم ادا نمودن صدای حرف را گویند. حروف استعلا وقتی در کنار الف مدی قرار می گیرند تفخیم می شوند و حروف استفال وقتی در کنار الف مدی قرار می گیرند هـمگی ترقـیق می شوند. مثل: یُخافا ، صالٍحات.
تفخیم و ترقیق حرف لام
مثل: فَالله =» تفخیم. * بِسًمٍ الله =» ترقیق.
تفخیم و ترقیق حرف راء
قاعده کلی در رابطه با حرف راء این است که فتحه و ضمه عامل تفخیم و کسره عامل ترقیق می باشد.
تفخیم |
ترقیق | |
رْ |
رُ |
رِ |
ـُـ رً |
ـَـ رً |
ـِـ رً |
ـُـ ـْـ رً |
ـَـ ـْـ رً |
ـِـ ـْـ رً |
- راء ساکنی که قبل از حروف استعلا واقع شود در صورتی که در یک کلمه باشد تفخیم می شود اگرچه حرکت حرف راء کسره باشد. مثل: مٍرًصاداً
- چنانچه ماقبل راء ساکـن یاء ساکن قرار گیرد ترقــیق می شود هرجند که ماقبل هر دو ساکن مفتوح باشد. مانند: خُیًرً . سُیًرً . طَیًرً (در وقف)
- همچنین در کلمه (یُسًرً) در سوره والفجر در هنگام وقف نیز، حرف راء ترقیق می شود چون این کلمه در اصل یُسری بوده و یاء حذف شده.
- راء ساکن ماقبل ساکن ماقبل سکور ترقیق می شود به استثناء کلمه مٍصًرً
مد و قصر
مد در لغت به معنای « زیادت، افزودن » می باشد و در اصطلاح عبارت است از « امتداد صوت در حروف مدی بیش از مقدار طبیعی » قصر در لغت به معنای کوتاهی و ضد مد می باشد و در اصطلاح عبارت است از ادای حروف مدی به اندازه طبیعی و معمولی آن.
حروف مد و سبب مد : حروف مد همان حروف مدی الف مدی ـ یاء مدی ـ واو مدی می باشد و تشدید می باشد.
مدی که سبب آن همزه باشد:
- اگر در یک کلمه باشد مد متصل است و به آن مد واجب میگویند.
- اگر در دو کلمه باشد مد منفصل است و به آن مد مستحب میگویند.
مد واجب =» یُشآء . سْو~ء
مد مستحب =» رُبُّنآ اٍنُّک . تْقْسِطُوا اٍلَیهِم
* مدی که سبب آن تشدید باشد =» مد لازم است.
* مدی که سبب آن سکون باشد که معمولا در اثر وقف پیش می آید به آن مد عارضی می گویند.
مانند: تْکَذِّبانٍ = در اثر وقف» تْکَذًّبانْ
* مدی که بعد از حرف واو ساکن ماقبل مفتوح یا یاء ساکن ماقبل مفتوح حرف ساکنی واقع شود آن را مد لین می گویند. مانند: عُیًن در کهیعص. خُوًفٍٍ = در اثر وقف » خُوًفً . خُیًرً
والسلام
استفاده از مطالب با ذکر منبع الزامیست!